انواع بالابر

دسته بندی بالابرها بر اساس قابلیت حرکتی آنها

۱- بالابرهای ثابت (Fixed Platforms): از بالابرهای ثابت برای جابجایی بار در محل های مختلف استفاده می شود. از بالابر ثابت به عنوان بالابرهای پارکینگی خودروبر، بالابرهای صنعتی در کارخانه ها و انبار ها برای جابجایی مواد اولیه و یا کالا و حتی به عنوان بالابر مغازه در فروشگاه ها استفاده شود. بالابرهای ثابت هیدرولیکی می توانند از نوع بالابر آکاردئونی، بالابر با جک عمودی، بالابر مفصلی، بالابرهای کابلی، بالابر های زنجیری و یا ترکیبی از انواع آن باشند. با اضافه کردن اتاقک، حفاظ و سیستم های ایمنی از بالابرهای ثابت به عنوان بالابر نفری هم استفاده می شود. گاها در مواردی که آسانسور نمی تواند نصب شود و یا ظرفیت و هزینه آن اجازه نمی دهد از بالابر های ثابت استفاده می شود. در این میان بالابرهای هیدرولیکی ثابت با مکانیزم قیچی (آکاردئونی) ایمن ترین آنها و بالابرهای کابلی به دلیل احتمال قطع کابل، خارج شدن از قرقره وینچ و یا گیر کردن اشیا و اندام بدن میان کابل و وینج، خطر آفرین ترین آنها به حساب می آید. چهار دسته اصلی بالابرهای ثابت عبارتند از:

الف) بالابرهای ثابت آکاردئونی (Fixed Scissor Lifts): بازوهای قیچی مانند توسط جک هیدرولیک از یکدیگر باز شده و ارتفاع مورد نیاز تامین می شود. این بالابرها فقط به صورت عمودی باز شده و بیشترین ایمنی را در میان انواع بالابر دارند. همچنین در تناژ های بالا تا که هیچ یک از مکانیزم های دیگر جوابگو نیست از بالابرهای قیچی می توان استفاده نمود. به این بالابرها گاها میز هیدرولیکی نیز گفته می شود و در مواردی می توان آن ها را روی ریل قرار داد تا در یک راستای خاص جابجا شوند.

ب) بالابرهای جک مستقیم: در این بالابرها جک هیدرولیک مستقیما زیر میز بار متصل می شود و آن را به سمت بالا حرکت می دهد. از نطر ایمنی و ظرفیت پس از بالابرهای آکاردئونی قرار میگیرد. این بالابر ها در مغازه ها و فروشگاه ها برای حمل بار به طبقات استفاده می شود. چنانچه نفر نیز بخواهد از این بالابرها استفاده کند باید کابین ایمن روی آن قرار داده شود که در این صورت به آن آسانسور هیدرولیکی نیز می گویند.

ج) بالابرهای کابلی و یا زنجیری: در این بالابرها یک موتور کابل و یا زنجیر متصل به سکوی بالابر را حرکت می دهد و آن را بالا می برد. از نظر ایمنی این بالابر ها بسیار حادئه آفرین بوده و ظرفیت کمی دارد. این بالابرها باید هر روز تحت بازرسی قرار گیرند تا عملکرد صحیح آن ها ارزیابی و از حادثه جلوگیری شود. از این بالابر ها به هیچ عنوان نباید به عنوان بالابر نفربر استفاده شود.

د) بالابرهای هیدرولیکی-زنجیری یا کابلی: در این نوع بالابر  چرخ زنجیر و یا قرقره کابل توسط جک هیدرولیک نیمی از کورس حرکت را طی کرده و نیرو توسط زنجیر یا کابل به میز کار انتقال پیدا می‌کند و کل مسیر را طی می‌نماید. در این صورت نسبت به بالابرهای جک مستقیم بدون زنجیر به جک هیدرولیک با کورس کمتری نیاز است. این بالابرها نیز برای حمل بار بوده و برای جابجایی نفر توصیه نمی شود. هرچند افراد زیادی در ایران از این بالابرهای هیدرولیکی - زنجیری به عنوان بالابر نفری استفاده می کنند در حالی که سیستم های ایمنی آسانسور و بالابر را برای آن پیش بینی نکرده اند.

ه) بالابرهای بوم لیفت ثابت (Static Base Boom Lifts): تنها نوع از بالابر هیدرولیکی که قادر است علاوه بر دسترسی عمودی، دسترسی افقی نیز ایجاد کند، بالابر بوم لیفت است. بالابرهای بوم لیفت ثابت معمولا ظرفیت کمی دارند و برای حمل نفر استفاده می شوند.

۲- بالابرهای متحرک (Aerial Working Platforms): بالابر متحرک یا سیار برای استفاده نفر طراحی شده اند و گاهی به آن بالابر نفر یا Man lift نیز می گویند. این بالابر ها به راحتی جابجا شده و با ایمنی بالا به کاربران اجازه می دهند در ارتفاع های مختلف به نصب و تعمیر و رنگ آمیزی و... بپردازند. بالابرهای متحرک به دو دسته کلی تقسیم می شوند. 

الف) بالابرهای سیار با دسترسی عمودی: این نوع بالابر هیدرولیکی فقط به صورت عمودی توانایی جابجایی نفر را در ارتقاع داشته و دسترسی افقی ایجاد نمی کنند. متداول ترین این ماشین ها، بالابرهای هیدرولیکی آکاردئونی (قیچی - Scissor Lifts) ، بالابرهای ریلی و بالابر های عمود بر می باشند. این بالابر ها از مکانیزم های حرکتی و بالابری متفاوتی استفاده می کنند که درباره آن توضیح داده خواهد شد. بالابر های متحرک به صاحبان مشاغل کمک می کنند تا علاوه بر دسترسی ایمن به ارتفاع در وقت و هزینه صرفه جویی نمایند. در میان بالابرهای هیدرولیک سیار، قیمت بالابر نفر با دسترسی عمودی حداقل بوده و اقتصادی ترین گزینه به جساب می آید.

ب) بالابرهای سیار با دسترسی عمودی و افقی (Boom Lifts): به این نوع از بالابرها اصطلاحا بوم لیفت Boom Lift گفته می شود. این بالابرها علاوه بر حرکت به سمت بالا قادر هستند در افق نیز حرکت کنند بنابراین نیازی نیست دقیقا زیر محل کار ایستاده باشند. بالابرهای بوم لیفت نیز انواع متفاوتی دارند. برخی روی کامیون نصب می شوند و برخی خودشان حرکت می کنند که در باره آن توضیح داده می شود. بالابرهای هیدرولیکی بوم لیفت از مکانیزم های متفاوتی استفاده می کنند. ساده ترین آن مکانیزم مفصلی است که بازو ها به صورت مفصل مانند با نیروی هیدرولیک حرکت می کنند. بالابرهای مفصلی برای ارتفاع کم مناسب هستند و مکانیزم قدیمی به حساب می آید. نوع دیگر با مکانیزم تلسکوپی کار می کنند که در حقیقت جک های هیدرولیک و زنجیر بازو هایی را که به شکل تلسکوپ داخل یکدیگر هستند را به بیرون رانده و دسترسی ایجاد می شود. نوع سوم و جدید تر و کار آمد تر مکانیزم مفصلی-تلسکوپی است که دارای هر دو نوع بازو می باشد و از نظر قدرت مانور و کار در شرایط سخت و همچنین ابعاد بسته شده دارای مزیت هستند.

دسته‌بندی انواع بالابر نفر از نظر ارتفاع، ظرفیت و کاربرد

بالابرهای آکاردئونی - قیچی (Scissor Lifts)

این بالابرها از ارتفاع ۳ متر تا ۳۰ متر، جهت کار در ارتفاعات مختلف تولید می‌گردد. این نوع بالابرها جهت استفاده در زمینه‌های ساخت و ساز، خدمات عمومی، شست‌وشو، تعمیرات، نگهداری، رنگ آمیزی، آزین بندی و… ساخته شده که برای استفاده آسان در فضاهای باریک مناسب است. ظرفیت بالا، سطح وسیع سکو، امکان کار همزمان چندین نفر، ارتفاع بسته شده کمتر و تکان خوردن کمتر در ارتفاع از مزیت‌های این نوع بالابر است. در میان انواع بالابرهای نفری شاید بتوان بالابر آکاردئونی را ایمن‌ترین نوع آن دانست. بالابرهای سیار قیچی می‌تواند خودکششی، قابل یدک یا قابل جابجایی توسط نفر باشند. انواعی که مجهز به موتور دیزل یا موتور بنزینی هستند جهت کار در مکانهایی با سطوح ناهموار و انواع دارای موتور الکتریکی جهت کار در فضاهای داخلی مناسب هستند. ظرفیت سبد این دستگاه‌ها از ۲۳۰ کیلوگرم تا ۲۰۰۰ کیلوگرم متغیر است.

Haulotte Scissor Lift

بالابرهای مفصلی(Articulating Boom)

جهت دسترسی به ارتفاعات مختلف از ۱۰ متر به بالا، در هر مکانی که تعمیر، نگهداری و خدمات نیاز باشد، قابل استفاده است. حرکت بازوهای (بوم) این مدل بالابرها به شکل مکانیزم پانتوگراف بوده و طراحی ساده‌ای دارد. این نوع بالابرها نیز دارای انواع خود محرک (دیزلی، برقی، هیبریدی) یا قابل نصب بر روی خودرو و نیز قابل یدک بوده و دسترسی افقی از ۵ متر به بالا را ایجاد می‌نمایند. ظرفیت این بالابرها از ۲۰۰ کیلوگرم به بالا متغیر است.

بالابرهای تلسکوپی (Telescopic Boom)

این نوع بالابرها دسترسی از ۱۲ متر به بالا را امکان‌پذیر می‌سازند. حرکت بازوی (بوم) این مدل بالابرها به صورت تلسکوپ بوده و به همین دلیل دسترسی به ارتفاع بسیار زیاد را ممکن می‌سازد. همچنین در مقایسه با نوع مفصلی از قدرت مانور بیشتری برخوردار بوده و هزینه‌های نگهداری آن بیشتر است. برخی از مدل‌های این دستگاه دارای یک بازوی متحرک نهایی (Jib) یا اصطلاحاً فلای بوم، جهت دسترسی هرچه بیشتر به سطح افق است. این بالابرها نیز دارای انواع خود محرک (دیزلی، برقی، هیبریدی) یا قابل نصب بر روی خودرو و نیز قابل یدک هستند. ظرفیت این بالابرها از ۲۰۰ کیلوگرم به بالا متغیر است و در برخی مدل‌های خاص به ۱۰۰۰ کیلوگرم نیز می‌رسد.

بالابرهای مفصلی-تلسکوپی (Articulating Boom)

این نوع بالابرها ترکیبی از بالابر مفصلی و بالابر تلسکوپی است که دسترسی از ۱۴ متر به بالا را امکان‌پذیر می‌سازند. این نوع از بالابر دارای دو نوع بازو (بوم) یکی با حرکت مفصل (پانتوگراف) مانند و دیگری با حرکت تلسکوپ مانند است. به همین جهت در مقایسه با انواع مفصلی یا تلسکوپی از قدرت مانور بسیار زیاد و نقاط کور کمتری برخوردار است و نیاز به اپراتور ماهر تر دارد. برخی از مدل‌های این دستگاه نیز دارای یک بازوی متحرک نهایی (Jib)، جهت دسترسی هرچه بیشتر به سطح افق بوده که قدرت مانور و سهولت استفاده را بسیار افزایش خواهد داد. این بالابرها نیز دارای انواع خودکششی (دیزلی، برقی، هیبریدی) یا قابل نصب بر روی خودرو و نیز قابل یدک هستند. ظرفیت این بالابرها از ۲۰۰ کیلوگرم به بالا متغیر است.

بالابرهای تلسکوپی-تلسکوپی(Telescopic Boom)

نوع دیگری از بالابرهای پیچیده‌تر تلسکوپی-تلسکوپی هستند. در این بالابرها دو بوم تلسکوپی عمل بالابری را انجام خواهند داد که در نهایت قدرت مانور بالا و دسترسی افقی بسیار زیاد را به همراه خواهد داشت. همچنین بالابرهای بلند مرتبه از این مکانیزم استفاده کرده و ساخت بالابر تا ۱۰۰ متر توسط این مکانیزم در دنیا مرسوم است. پلاتفورم‌های هیدرولیکی آتش‌نشانی عموماً از این مدل هستند. ظرفیت این بالابرها نیز در مقایسه با سایر بوم لیفت‌ها بیشتر است. این نوع بالابر اکثراً پشت کامیون نصب شده یا به صورت خودکششی دیزلی یا هیبریدی ساخته می‌شود.

بالابرهای خودرویی/کامیونی (Truck Mounted Platforms)

با نصب بالابرهای بوم لیفت مفصلی، تلسکوپی، مفصلی-تلسکوپی یا تلسکوپی-تلسکوپی و همچنین بالابرهای قیچی بر روی خودروهای باری، انواع بالابرهای خودرویی تولید می‌شوند. این نوع بالابرها برای طی مسافت‌های طولانی، جهت استفاده شهری، برون‌شهری و خدماتی مناسب بوده و دسترسی از ارتفاع ۱۰ متر تا ۱۰۰ متر را امکان‌پذیر می‌سازد. در ارتفاع‌های پایین این بالابرها روی وانت قابل نصب بوده و هرچقدر ارتفاع کاری بیشتر شود نیاز به خودروی سنگین تری خواهد بود. ظرفیت این بالابرها از ۲۰۰ کیلوگرم به بالا متغیر است. بالابرهای بوم لیفت جهت امور برق و مخابرات، خدمات شهری و آتش‌نشانی استفاده می‌شوند. از بالابرهای آکاردئونی پشت کامیونی برای نصب تجهیزات داخل تونل، فرودگاه‌ها و غیره استفاده می‌شود.

بالابر کامیونی

بالابرهای قابل یدک

این نوع از بالابرها با قابلیت‌های چندگانه جهت استفاده در محیط‌های داخلی و خارجی با دسترسی ارتفاع ۵ الی ۲۲ متر تولید شده و یکی از بهترین انواع بالابر، برای استفاده‌های حرفه‌ای و یدک کشیدن در مسافت‌های طولانی به حساب می‌آید. حجم کم و سبک بودن این ماشین‌ها به همراه چرخ‌های خودرویی استفاده شده در آن، این امکان را فراهم می‌کند تا به هر سایت کاری و سطوح ناهموار خاکی و شنی یدک کشیده شود. جک‌های جانبی آن قابلیت تعادل و تثبیت حتی روی زمین‌های ناهموار را دارند. بالابرهای قابل یدک در انواع تلسکوپی، مفصلی، مفصلی-تلسکوپی و آکاردئونی موجود هستند. ظرفیت این بالابرها از ۲۰۰ کیلوگرم تا ۴۰۰ کیلوگرم متغیر است.

بالابرهای ستونی یا ریلی (Aluminum mast Platforms)

این بالابرها سبک، کم حجم و طراحی شده جهت محیط‌هایی با سطوح کف با مقاومت پائین و شکننده است. این نوع پلاتفرم‌های الکتریکی جهت محیط‌های داخلی با سطح هموار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بالابرهای هیدرولیکی تک ریل از ارتفاع ۷ الی ۱۴ متر موجود است، بسیار سبک بوده و قابلیت جابجایی بسیار آسان و قیمت پایین‌تر دارند ولی در عوض در مقایسه با دیگر بالابرها از ظرفیت کمتر، تکان‌های بیشتر، ارتفاع بسته شده بیشتر و عمر کمتری برخوردارند. برخی از انواع ۲ ریل و ۴ ریل نیز برای ارتفاعات بالاتر وجود دارند که در مقایسه با مدل‌های تک ریل از نوسانات کمتری برخوردار است و سکوی کار وسیع تری دارد.

بالابرهای عمودبر (Vertical Masts)

پلاتفرم‌هایی ایدئال جهت استفاده در مکان‌های با دسترسی سخت هستند. بالابرهای عمودبر به صورت مستقیم از ارتفاع ۶ تا ۱۰ متر صعود می‌نمایند. این بالابرها عمدتاً جهت کارهای تعمیر و نگهداری و استفاده در انبارها و فروشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این بالابرها قابل استفاده در محیط‌های داخلی و خارجی بوده و با استفاده از لاستیک‌های non-marking هیچگونه ردی از خود روی کف محیط کار باقی نمی‌گذارند.

بالابرهای عنکبوتی(Spider Lifts)

بالابرهای عنکبوتی به صورت قابل توجه قابلیت کار در ارتفاع را افزایش می‌دهند. نیاز به فضای کم و ارتفاع دسترسی بالا این بالابرها را قادر می‌سازد تا از هر مانعی برای رسیدن به محل کار به راحتی عبور نمایند. عرض کم این نوع بالابر در هنگام بسته شده عبور از درب‌ها را ممکن ساخته و در مدل‌های دارای شنی پلاستیکی عبور از سطوح ناهموار خاکی، چمن و حتی بالاروی از پله امکان‌پذیر است. نیروی محرکه قدرتمند، قدرت مانور بالا و توزیع وزن مناسب را در این بالابرها تضمین می‌نماید. طراحی ویژه جک‌های جانبی اجازه استفاده از بالابر را تا شیب‌های ۴۰ درجه به این دستگاه‌ها می‌دهند.